ΧΑΡΤΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ ΝΑΟΥΣΑΣ

Οι μεγάλες βιομηχανίες που αναπτύχθηκαν τον 19ο αιώνα και λειτούργησαν με  αλλαγές που αφορούσαν στο καθεστώς ιδιοκτησίας, στα ωράρια, στον εκσυχρονισμό των μηχανημάτων και των κτηρίων μέχρι τον 21ο,  ακολούθησαν τον ρου του ποταμού.  Άλλες δίπλα του κι άλλες λίγο μακρύτερα. Όλες εκμεταλλεύτηκαν την υδροδυναμική του ποταμού παράγοντας καθαρή μορφή ενέργειας για να κινήσουν μηχανές. Προβιομηχανικά και πριν την επανάσταση του 1822, στη Νάουσα αναπτύχθηκε η οικοτεχνία με μικρές βιοτεχνικές μονάδες κλωστοϋφαντουργίας, οινοποιίας, , οπλοποιίας, μαχαιροποιίας,  μεταξουργίας, και αργυροχοΐας.  Οι μονάδες αυτές προήλθαν από τους νερόμυλους οι οποίοι με την προσθήκη ορισμένων πρωτόγονων μηχανημάτων και με τη δύναμη του νερού μετατράπηκαν σε λαναριστήρια, σε πριονιστήρια, νηματουργία  και υφαντήρια. Την υφαντική την ασκούσαν κυρίως γυναίκες αλλά και πολλοί άντρες. Μάλλινα υφάσματα (σαγιάκια), μεταξωτά και λινά, αλλά και τα περιζήτητα προσόψια, για τα οποία ιδρύθηκαν ειδικά εργαστήρια με πολλούς υφαντές. Το 1822 υπήρχαν περίπου 40 τέτοια εργαστήρια στην πόλη  της Νάουσας. Μετά την καταστροφή με το ολοκαύτωμα το 1822 η Νάουσα ανακάμπτει και επανέρχεται στο βιομηχανικό γίγνεσθαι. 30 χρόνια μετά ο Β. Νικολαΐδης δίνει πληροφορίες επισκεπτόμενος την πόλη και διαπιστώνει τον πλούτο της και την ύπαρξη...μιας βιοτεχνίας μεγάλων υφασμάτων αρκετά όμοιων με την τσόχα που τα ονομάζουν σαγιάκια. Τα κίνητρα για την βιομηχανική ανάπτυξη είναι ο δωρεάν φυσικός πλούτος ( λευκός άνθρακας), τα χαμηλά ημερομίσθια, οι υψηλοί δασμοί στα εισαγόμενα προϊόντα κι απ' την άλλη οι ευνοϊκοί όροι με ατέλεια στα εισαγόμενα μηχανήματα και τις πρώτες ύλες ήταν η δυνατή ώθηση στην ανάπτυξη της βιομηχανίας. Η συγκέντρωση κεφαλαίων από Ναουσαίους εμπόρους και ο συνεταιρισμός τους με τους ντόπιους μυλωνάδες οι οποίοι με τη σειρά τους ήταν αυτοί που συγκέντρωναν το περισσότερο χρήμα στον ντόπιο πληθυσμό ήταν το εναρκτήριο λάκτισμα για να δημιουργηθεί η πρώτη κλωστοϋφαντουργία στα Βαλκάνια "Λόγγου -Κύρτση-Τουρπάλη που για πρώτη φορά χρησιμοποιούνται τα νερά του ποταμού  , ως κινητήρια δύναμη για μια μεγάλη βιομηχανία