ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
"ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ"
Μία από τις δράσεις που αναπτύσσουν τα Κέντρα είναι η οργάνωση και η υποστήριξη δικτύων σχολείων σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Τα δίκτυα δίνουν τη δυνατότητα σε μια ομάδα σχολείων να μοιραστούν ένα κοινό θέμα και να εργαστούν πάνω σ΄ αυτό αναπτύσσοντας συνεργασίες και δράσεις. Τα δίκτυα εξασφαλίζουν διάρκεια στην εκπαιδευτική σχέση Κέντρου - σχολείου, επικοινωνία εκπαιδευτικών και μαθητών διαφορετικών περιοχών, αίσθημα συμμετοχής στην κοινή προσπάθεια, συνολική εικόνα για το θέμα μέσα από την ανταλλαγή απόψεων, εμπειριών και πληροφοριών, επιστημονική και παιδαγωγική στήριξη των σχολείων, βάση για προτάσεις περάσματος από τα λόγια στην πράξη στην τοπική κοινωνία.
Τα Κέντρα πλεονεκτούν ως συντονιστές θεματικών δικτύων γιατί ως θεσμοθετημένες δομές εκπαίδευσης έχουν υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό που μπορούν να στηρίξουν τα σχολεία, να εξασφαλίσουν την επικοινωνία και να αναπτύξουν συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς. Η Νάουσα, τόπος που δραστηριοποιείται το Κέντρο Εκπαίδευσης Νάουσας για το Περιβάλλον και την Αειφορία, υπήρξε σημαντική βιομηχανική πόλη στον τομέα της νηματουργίας και υφαντουργίας, έχει δε να παρουσιάσει μοναδικά μνημεία βιομηχανικής κληρονομιάς που, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που έχουν γίνει και γίνονται κατά καιρούς, δεν έχουν αναδειχθεί στο βαθμό που πραγματικά τους αξίζει.
Το Κέντρο Εκπαίδευσης Νάουσας, κατανοώντας την αναγκαιότητα διάσωση τους, συντονίζει το δίκτυο εθνικής εμβέλειας με θεματικό τίτλο: «Βιομηχανική Κληρονομιά: αξίες από το παρελθόν - παρακαταθήκη για το μέλλον», συνεργάζεται δε με κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς που εργάζονται για την εκπαίδευση στον τομέα της βιομηχανικής κληρονομιάς και έχουν ως αντικείμενο διδασκαλίας τη βιομηχανική κληρονομιά. Συγκεντρώνουν, μελετούν, φροντίζουν για τη διάδοση γνώσεων, εμπειριών και έρευνας για τη διατήρηση και αξιοποίηση της βιομηχανικής κληρονομιάς.
Βιομηχανική κληρονομιά και Εκπαίδευση. Το δίπολο γύρω από το οποίο περιστρέφεται η θεματική του δικτύου είναι ο τόπος και οι άνθρωποι. Ο άνθρωπος είναι και μελετάται σαν ένα στοιχείο μέσα στα σύνθετα και εξελισσόμενα οικοσυστήματα. Η μελέτη του χώρου που ο άνθρωπος έχει στη διάθεση του καταγράφει τα εμφανή ίχνη της πάλης του με τη φύση. Ο τόπος μελετάται σαν μια ιστορική - πολιτιστική και περιβαλλοντική ενότητα, ενώ αξιοποιούνται τα δεδομένα διαφόρων επιστημονικών πεδίων. Η ιστορία, ο πολιτισμός, το περιβάλλον είναι έννοιες αλληλοσυμπληρούμενες και αλληλοεξαρτώμενες. Μέσω αυτού του τρόπου προσέγγισης αναδεικνύεται η ιστορική και πολιτιστική παράδοση, η ερμηνεία της σχέσης του φυσικού περιβάλλοντος με την πορεία και εξέλιξη των τοπικών κοινωνιών, η εκδήλωση ενδιαφέροντος και σεβασμού προς το φυσικό περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά.
Με παιδαγωγικές αρχές τη διεπιστημονικότητα, τη συνολική θεώρηση της έννοιας περιβάλλον, το συνδυασμό του γνωστικού και ψυχοκινητικού πεδίου του μαθητή και με στόχους προγραμμάτων δηλωτικούς (γνώση), μεθοδολογικούς (μαθαίνω πώς να μαθαίνω), εννοιολογικούς (κατανόηση γλώσσας - λέξεων) και μεταγνωστικούς (διαμόρφωση σύγχρονων ενεργών πολιτών), μπορούμε να πετύχουμε τη δημιουργία οικολογικής - ιστορικής - δημοκρατικής συνείδησης στους μαθητές, βασισμένης στα άμεσα βιώματα τους. Τα προγράμματα Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που υλοποιούν τα σχολεία μας με τα συγκεκριμένα μεθοδολογικά εργαλεία βοηθούν τους μαθητές και τις μαθήτριες να αναπτύξουν κριτική σκέψη και να προσδιορίσουν τη δική τους ταυτότητα μέσα στον κόσμο που ζουν και που διαμορφώνεται από παλαιά και σύγχρονα προβλήματα, ανακαλύπτοντας την πολυπλοκότητα της κοινωνίας και των έργων των ανθρώπων. Οι μαθητικές ομάδες μέσα από την πραγματικότητα που βιώνουν διαμορφώνουν το δικό τους παρόν, μαθαίνουν να κρίνουν, αλλά και να σέβονται τις άλλες απόψεις. Οι μαθητές και οι μαθήτριες προετοιμάζονται έτσι για να λάβουν ενεργά δράση ως αυριανοί υπεύθυνοι και ενεργοί πολίτες, ερευνώντας και συζητώντας αμφισβητήσιμες πρακτικές και επιλογές που σχετίζονται με τη διατήρηση, επανάχρηση, αλλαγή χρήσης, εγκατάλειψη, καταστροφή των βιομηχανικών μνημείων. Μελετώντας τους χώρους εργασίας, το εργοστάσιο το νερόμυλο αξιοποιούμε ένα σημαντικό κεφάλαιο των ανθρώπινων έργων και της επίδρασής τους στο φυσικό περιβάλλον. Οι μαθητές θα μιλήσουν με τους μάρτυρες, παλαιούς εργάτες και εργοστασιάρχες, θα μελετήσουν αρχεία με αποδείξεις πληρωμών, αριθμό προσωπικού, προέλευση, καταγωγή, κοινωνική τάξη. Θα ερευνήσουν τις μεθόδους και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνταν στις καλλιέργειες, στις βιομηχανίες και στα διάφορα κοινοτικά ή δημόσια έργα. Μερικές από τις τεχνικές αυτές ήταν ιδιαίτερες, καθώς αφορούν συγκεκριμένες περιοχές, όπως η κατεργασία της πέτρας στην Ήπειρο (γεφύρια με καμάρες, παραδοσιακά σπίτια κ.τ.λ.), της γούνας στην Καστοριά, του μεταξιού στο Σουφλί, η παραδοσιακή ιχθυοκαλλιέργεια στο Μεσολόγγι κ.ά.
Το δίκτυο και οι εκπαιδευτικές προτάσεις του. Στη χάρτα του NIZHNY TAGIL για τη βιομηχανική κληρονομιά (Ιούλιος 2003) αναφέρεται πως ειδικό εκπαιδευτικό υλικό πρέπει να παράγεται από και για τους σπουδαστές σε επίπεδο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Για να βοηθήσει εκπαιδευτικούς και μαθητές, το δίκτυο οργάνωσε επιμορφωτικό εκπαιδευτικό υλικό μέσα από το οποίο μελετούμε παραδείγματα από τα πέντε θεματικά πεδία μελέτης του δικτύου με σημεία - σταθμούς διαφορετικές πόλεις της χώρας μας.
Η καινοτόμος περιβαλλοντική, ιστορική και γεωγραφική προσέγγιση του τεχνολογικού πολιτισμού μας είναι αναγκαία για τη διαμόρφωση θετικών στάσεων, δεξιοτήτων και αξιών για να βελτιώσουμε τη διαχείριση των φυσικών πόρων, της ενέργειας, να αναγνωρίσουμε το τοπίο ως πολιτιστικό αγαθό, να κάνουμε ένα βήμα προς την αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος.
"Βιομηχανική Κληρονομιά"
Να γνωρίσουν οι μαθητές που στηρίχτηκε, πώς ξεκίνησε, ποιες κοινωνικές αλλαγές επέφερε, ποιες αλλαγές στο φυσικό περιβάλλον, ποιες καινοτομίες, ή αλλαγές επέβαλλε στα θέματα αρχιτεκτονικής ή τεχνολογίας, η ανάπτυξη της βιομηχανίας στην περιοχή τους. Μπορούν να συγκρίνουν την ανάπτυξη της περιοχής πριν από αρκετά χρόνια με την σημερινή να βρουν ομοιότητες ή διαφορές και να προσπαθήσουν να τις εξηγήσουν.
Συνεργασίες που μπορούν να αναπτυχθούν: Με βιομηχανίες που συνεχίζουν την λειτουργία τους, με δήμους, μουσεία, άτομα που έχουν ασχοληθεί με την παράδοση. Μπορούν να αναζητήσουν στοιχεία από ηλικιωμένους που είχαν εργασιακή σχέση με τις βιομηχανίες και να αναζητήσουν φωτογραφικό και άλλο υλικό, πχ. συμφωνητικά συνεργασιών, αγορών, μισθώσεων κλπ.
Ενδεικτική θεματολογία:
- Τα φράγματα στο ποτάμι μας (από διάφορες οπτικές γωνίες)
- Απ' το φράγμα μέχρι το νήμα (ενεργειακές μετατροπές)
- Απ' τους ιμάντες στα καλώδια
- Ο νερόμυλος του χωριού μας
- Το εργοστάσιο πχ. του Λόγγου από την ίδρυση μέχρι σήμερα (ιδιοκτησιακό καθεστώς, αριθμοί εργαζομένων, προϊόντα)
- Τα εργατικά συνδικάτα από το 18... μέχρι σήμερα κλπ